Στο μήνυμά το για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών Χρήστος Μπούρας αναφέρει:
Αγαπητά Μέλη της Πανεπιστημιακής Κοινότητας,
Ξεφυλλίζοντας πρόσφατα μια επετειακή έκδοση για τα 80 χρόνια από την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου (https://www.govostis.gr/ products/3207/prwtoselida- efimeridwn-1940-1941.html), την προσοχή μου τράβηξε μια φράση στο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Ασύρματος με ημερομηνία 28 Οκτωβρίου 1940: «Το Έθνος σύσσωμον αντιμετωπίζει την θρασύδειλον πρόκλησιν των Ιταλών». Στη συνέχεια διαπίστωσα ότι η λέξη «σύσσωμον» επανέρχεται στα πρωτοσέλιδα των περισσότερων εφημερίδων εκείνης της ιστορικής ημέρας, αποτυπώνοντας μια πρακτική που τις σπάνιες φορές που λειτούργησε, η Ελλάδα πέτυχε τους στόχους της. Πρόκειται για την πολύτιμη συνθήκη της «συλλογικότητας», που δυστυχώς δεν ενυπάρχει στο DNA του ελληνικού λαού, παρά την αποδεδειγμένη αξία και αποτελεσματικότητά της, όσες φορές έχει λειτουργήσει, έστω χάρη στα ανακλαστικά προστασίας της ελευθερίας του που διαθέτει ο άνθρωπος. Αυτά τα ανακλαστικά υπήρξαν καταλυτικά στην περίπτωση του ελληνοϊταλικού πολέμου καταλήγοντας σ’ αυτό που ο Σεφέρης αποκάλεσε «θαύμα», δηλαδή την ομόθυμη αντίδραση απέναντι στον εχθρό, η οποία οδήγησε στην Αντίσταση.
Κάθε επέτειος, ιδίως κάθε ιστορική επέτειος στη δύσκολη εποχή της ηθικής παρακμής, της οικονομικής κρίσης και της ανθρωπιστικής έκπτωσης που διανύουμε, πρέπει να μας οδηγεί στον αναστοχασμό εννοιών που βρίσκονται στον εσώτερο πυρήνα της, όπως στην προκειμένη περίπτωση η έννοια «συλλογικότητα» στην οποία μόλις αναφέρθηκα, ή η έννοια «φασισμός» που σχετίστηκε στενά με τον B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και που αποτελεί τη βάση του ρατσισμού και συνηθισμένη πρακτική στον σύγχρονο κόσμο, σε κάθε κλίμακα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Ο πόλεμος του 1940 ήταν ένα τραγικό επεισόδιο της Οδύσσειας των Ελλήνων και του ανθρώπου γενικότερα, που ουσιαστικά οδήγησε στη συνειδητοποίηση ότι ο αγώνας κατά της Λερναίας Ύδρας του φασισμού πρέπει να είναι καθημερινή έγνοια όλων των ελεύθερα σκεπτόμενων ανθρώπων. Και πως μόνο αν ο καθένας μας μετατραπεί σε «πατριώτη όλων των καταπιεσμένων πατρίδων» μπορεί ο φασισμός να νικηθεί. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η έξοδος από την αδράνεια και την αποστασιοποίηση όπου έχει εγκλωβιστεί ο σύγχρονος άνθρωπος. Η επαγρύπνηση εναντίον κάθε μορφής καταπίεσης και ο συνεχής αγώνας υπέρ των ανθρωπιστικών ιδεωδών της ελευθερίας, της αλληλεγγύης και της δικαιοσύνης ας είναι το μήνυμα της σημερινής επετείου. Ιδίως για την ακαδημαϊκή κοινότητα που έχει αναλάβει την εκπαίδευση της πολυτιμότερης ανθρώπινης ομάδας κάθε λαού, των νέων ανθρώπων.
Η φετινή επέτειος είναι ιδιαίτερα φορτισμένη αλλά και διαφορετική. Οι ανησυχητικές διαστάσεις που λαμβάνει η πανδημία Covid 19 σε ολόκληρο τον πλανήτη δεν μας επιτρέπει να γιορτάσουμε τη μεγάλη αυτή επέτειο με τον τρόπο που την γιορτάζαμε τα προηγούμενα χρόνια.
Με μεγαλύτερη προσπάθεια, αποφασιστικότητα και ομοψυχία θα τα καταφέρουμε.
Ο Πρύτανης
Χρήστος Ι. Μπούρας
Καθηγητής
